ศาลหลักเมืองลำปาง

               ศาลเจ้าพ่อหลักเมือง ลำปาง ตั้งอยู่บริเวณหน้าศาลากลาง(หลังเก่า) จังหวัดลำปางด้านตะวันตกเฉียงใต้ หลักเมืองทำด้วยไม้สัก สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นเมื่อร้อยกว่าปีมาแล้ว และยังเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธนิรโรคันตรายชัยวัฒน์จตุรทิศ (หลวงพ่อดำ) พระพุทธรูปศักดิ์สิทธื์ของชาวจังหวัดลำปาง

โดยภายในศาลหลักเมือง จะมีหลักเมืองอยู่ 3 ต้น แต่ละต้นเป็นเสาไม้เนื้อแข็งขนาดหนึ่งคนโอบถากปลายแหลม ประดิษฐานอยู่ตามมุมต่างๆ ซื่งทั้งสามต้นจะมีประวัติความเป็มาต่างกัน ดังนี้

  เสาหลักเมืองต้นแรก  สร้างเมื่อปี พ.ศ.2400 ในสมัยของเจ้าวรญาณรังษีราชธรรม พร้อมด้วยครูบาอาโนชัยธรรมจินดามุนี และพระเถระ ๔ รูป รวมถึงเจ้าเมืองในสมัยนั้น ฝังเสาไว้ ณ วัดปงสนุก อันถือได้ว่าเป็นวัดสะดือเมือง

  เสาหลักเมืองต้นที่ 2 สร้างเมื่อปี พ.ศ. 2416 ในสมัยเจ้าพรหมาธิพงษ์ธาดา ฝังเสาไว้ตรงคุ้มราชวงศ์เก่า

   เสาหลักเมืองต้นที่ 3 สร้างเมื่อปี พ.ศ.2430 ในสมัยเจ้าหลวงนรนันชัยชวลิต ฝังเสาไว้ในฝั่งเมืองใหม่ บริเวณตลาดราชวงศ์

  ต่อมาในปี พ.ศ. 2440 เมื่อสร้างศาลากลางจังหวัดขึ้น ได้นำหลักเมืองมาไว้ที่บริเวณหน้าศาลากลาง และได้มีการสร้างมณฑปครอบหลักเมืองทั้งสามในปี พ.ศ. 2511 เปิดทุกวันเวลา 06.00-18.00 น.

      พระพุทธนิรโรคันตรายชัยวัฒน์จตุรทิศ (หลวงพ่อดำ) เป็นพระพุทธรูปปางสมาธิ ขนาดหน้าตักกว้าง 49 นิ้ว ประดิษฐานอยู่ในอาคารทรงไทยจัตุรมุข ใกล้กับศาลหลักเมือง ซื่งในหลวงทรงเททองหล่อด้วยพระองค์เอง ในปี พ.ศ. 2509 หลังจากผ่านการปลุกเสกเบิกพระเนตรแล้ว จึงพระราชทานไปประดิษฐานยังทิศทั้งสี่ของประเทศไทย  โดยชาวจังหวัดลำปางจะเรียกพระพุทธรูปองค์นี้ว่า หลวงพ่อดำ เพราะสร้างจากโลหะผสมแล้วรมดำทั้งองค์ เหตุผลที่ไม่มีการปิดทองเหมือนพระพุทธรูปองค์อื่นๆเพราะในหลวงทรงหล่อขึ้น เพื่อเป็นการระลึกถึงสมเด็จพระนเรศวรมหาราชหรือพระองค์ดำ เนื่องจากพระองค์ท่านมีพระฉวีดำคล้ำ