การบนบานศาลกล่าวและการแก้บน การบนบาน คือ การขอร้องสิ่งศักดิ์สิทธิ์ โดยจะบนบานศาลกล่าวขอความช่วยเหลือในเรื่องต่าง ๆ พร้อมให้คำมั่นว่าจะให้สิ่งตอบแทนหรือทำตามสัญญาที่ให้ไว้ ถ้าหากเป็นผลสำเร็จ คนส่วนใหญ่มักจะพึ่งสิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมือง สิ่งลี้ลับ เจ้าที่เจ้าทาง ตลอดจนภูติผีวิญญาณ จนกลายมาเป็นสำนวน “บนบานศาลกล่าว” นั่นเอง
บทสวด บนบาน
ตั้งจิตให้สงบนิ่ง แล้วก็จุดธูปจำนวนดอกตามสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่เราบนบาน จากนั้นสวดมนต์
อะระหัง สัมมาสัมพุทโธ ภะคะวา พุทธัง ภะคะวันตัง อภิวาเทมิ (กราบ)
สวากขาโต ภะคะวะตา ธัมโม ธัมมังนะมัสสามิ (กราบ)
สุปะฏิปันโน ภะคะวะโต สาวะกะสังโฆ สังฆัง นะมามิ (กราบ)
นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ (3 จบ)
โอม นะโม พุทธายะ
เมื่อท่องคาถาเสร็จแล้วก็ให้ตั้งจิตอธิษฐานขอพร ให้กล่าวชื่อและนามสกุล จากนั้นก็ให้กล่าวบนบานตามที่ปรารถนา
โดยระบุให้ชัดเจนว่าขอให้สำเร็จภายในเมื่อไร และจะตอบแทนด้วยอะไร จำนวนเท่าไร นานแค่ไหน
การบนบานต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์และการแก้บน การบนบานก็คือการไม่ขอเปล่า แต่เป็นการหยิบยื่นสิ่งตอบแทนให้กับผลสำเร็จของคำขอนั้น เพื่อให้ความน่าจะเป็นเพิ่มมากขึ้นอีก หากถามว่าเพราะเหตุอะไรคนถึงต้องบนบานสิ่งศักดิ์สิทธิ์ นั่นก็อาจจะแล้วแต่เจตนา บางคนต้องบนเพราะสิ้นหวัง หมดหนทาง ไม่รู้จะแก้ไขปัญหาตรงหน้าอย่าไรแล้ว ปัจจุบันผู้คนก็ยังนิยมไปบนบานศาลกล่าวต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์กันไม่ขาดสายอย่างไรก็ตาม การบนบานก็มีข้อดีคือช่วยสร้างแรงจูงใจให้เราสามารถฟันฝ่าอุปสรรคและปัญหาต่าง ๆ ได้สำเร็จ เพราะเหมือนกับว่าเรามีสิ่งยึดเหนี่ยวบางอย่าง ทำให้เรามีพลังกาย พลังใจในการฝ่าฟันอุปสรรคในอนาคตอย่างมีความหวัง
บนบานศาลกล่าว เวลาไหนดี การบนบานศาลกล่าวนั้นถือว่าขอได้ทุกโอกาส และขอความช่วยเหลือได้ทั้งกับเทพ เทวดา ไม่ว่าจะเป็นเทพระดับสูง เช่น พระพรหม พระพิฆเนศ หรือพระพุทธรูปที่มีความศักดิ์สิทธิ์ ตลอดจนวิญญาณ สิ่งลี้ลับทั้งหลาย เมื่อเราตั้งมั่นศรัทธาในความดี บุญบารมีของตนเอง ความสำเร็จก็จะบังเกิดขึ้นในการบนบานขอพร แต่ช่วงที่บุญเห็นผลได้ดีที่สุดนั้น ประกอบด้วย
สรุปง่าย ๆ ว่าช่วงเวลาที่ดีที่สุดในการบนบานศาลกล่าวก็คือ ช่วงเวลาที่บุญนั้นพร้อมส่งผลเต็มที่และผลของกรรมชั่วนั้นอ่อนแรงลง
สำหรับการไหว้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ โดยส่วนใหญ่คนไทยจะนิยมจุดธูปเลขคี่ เพราะมีความเป็นมงคล ซึ่งการบนบานจะใช้จำนวนธูปลดหลั่นไปตามสถานภาพของสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่เราขอความช่วยเหลือ ได้แก่